ហ្សាល ដាកវីន មានកំណើតនៅទីក្រុងឡុងដ៍ (ប្រទេសអង់គ្លេស) ។ កាលនៅតូច ដាវីន ជាកុមារម្នាក់ដែលរៀនសូត្រធម្មតា ។ ប្រការដែលជាទីចំណូលចិត្តបំផុតរបស់កុមារ ដាវីន គឺការសង្កេតមើលធម្មជាតិ ស្រាវជ្រាវបណ្ដាវត្ថុគំរូពីសត្វមានជីវិត និងរុក្ខជាតិ ។ បន្ទាប់ពីបានប្រលងជាប់មហាវិទ្យាល័យ ដាវីន បានសម្រេចនូវបំណងប្រាថ្នាតាំងពីកុមារភាពរបស់ខ្លួន គឺដើរទេសចរណ៍ជុំវិញពិភពលោក ។ ក្នុងដំណើរទេសចរណ៍នេះ លោករើសប្រមូលបាននូវឯកសារដ៏មានតម្លៃជាច្រើន ដែលជាការត្រៀមសម្រាប់ស្នាដៃច្នៃប្រឌិតដ៏ធំធេងរបស់លោកសម្រាប់អនាគត ។
ហ្សាល ដាកវីន (Charles Darwin, 1809-1882)
ទ្រឹស្ដីវិវឌ្ឍនភាពរបស់ ដាកវីន ពុំត្រឹមតែស្រាយបំភ្លឺបាននូវបណ្ដាសមិទ្ធផលរាប់ម៉ឺនជំពូកនៃការកកើតរបស់ពិភពធម្មជាតិប៉ុណ្ណោះទេ
គឺជាមូលដ្ឋានសម្រាប់កសាងមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្ររបស់ទស្សនវិជ្ជា
សម្ភារៈនិយមវិចារវិទ្យាទៀតផង ។
ប្រការដែលអៀនខ្មាស ឬក្ដីរុងរឿង
កាលពីនៅតូច ដាកវីន ចូលចិត្តរត់លេងនៅវាលស្មៅ
រកសត្វល្អិត ស្មៅព្រៅ មេអំបៅ កន្ទុំរុយ ។
ទឹកចិត្តស្រឡាញ់ធម្មជាតិ
និងការចង់រកឃើញនូវអាថ៌កំបាំងក្នុងពិភពធម្មជាតិបានចាប់មានពីពេលនោះមក ។
មានម្ដងនោះ ដាកវីន ធ្វើមេរៀនបានពន្ទុតិច
ត្រូវឪពុកស្ដីបន្ទោស «មួយថ្ងៃៗ កូនឯងជក់តែនឹងល្បែងលេងគ្មានប្រយោជន៍ !
កូនឯងនឹងធ្វើឲ្យអាម៉ាស់ដល់គ្រួសារយើងតែប៉ុណ្ណោះ» ។ ដាកវីន ឱនមុខនៅស្ងៀមមិនស្រដី…
ក៏ប៉ុន្តែឪពុករបស់លោកមិនយល់ឡើយថា បណ្ដា «ល្បែងលេងឥតប្រយោជន៍»
នោះបានជំរុញដាកវីនឲ្យឈានទៅដល់កំពូលនៃភាពរុងរឿងឡើយ ។ ការជក់ចិត្តរកឃើញនៅក្នុងពិភពធម្មជាតិពេញដោយអាថ៌កំបាំង
បានក្លាយទៅជាគ្រឹះនៃទ្រឹស្ដីដាកវីននាថ្ងៃអនាគត ។
សម្ដី «ទស្សន៍ទាយ»
ថ្ងៃមួយ
ដាកវីនបានយកគ្រោងខ្លួននូវបណ្ដាគំរូដែលរកឃើញពីសត្វល្អិត
និងស្មៅព្រៅរបស់ខ្លួនចូលថ្នាក់រៀន ។
មិត្តភក្តិនាំគ្នាមកមើលអ៊ូអរបណ្ដាលឲ្យបាត់របៀបរៀបរយនៅកណ្ដាលម៉ោងរៀន ។ ពេលនោះ លោកចាងហ្វាងសាលាក៏មកដល់ល្មម ។
ដឹងច្បាស់ក្បាលកន្ទុយហើយ លោកចាងហ្វាងខឹងយ៉ាងខ្លាំង រួចនិយាយថា «លោកសមាជិកសមាគមព្រះរាជា ! សូមលោកយកល្បែងកំសាន្តរបស់លោក
ចេញឲ្យផុតពីថ្នាក់រៀនភ្លាម» ។
«សមាគមនព្រះរាជា» គឺបណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្ត្រអង់គ្លេស ។ នៅពេលដែលនិយាយនៅពាក្យចំអកនេះ
លោកចាងហ្វាងសាលាពិតជាស្មានមិនដល់ឡើយថា ពាក្យទស្សន៍ទាយនេះ
ពានក្លាយទៅជាការពិត ។ ២០ឆ្នាំក្រោយមក ដាកវីនបានក្លាយទៅជាអ្នកប្រាជ្ញ
ជាសមាជិកសមាគមព្រះរាជាពិតមែន ។
កប៉ាល់ប៊ីហ្គិន
នៅពេលប្រលងចេញពីមហាវិទ្យាល័យ
ដាកវីនសម្រេចចិត្តអនុវត្តតាមបំណងប្រាថ្នាតាំងពីកុមារភាពរបស់ខ្លួន
គឺធ្វើដំណើរទេសចរណ៍ជុំវិញពិភពលោក ។
គាត់បានទាក់ទងជាមួយបងប្អូនម្នាក់ដែលជាប្រធាននាវិកកប៉ាលប៊ីហ្គិន ។ ប្រធាននាវិកកប៉ាល់នេះយល់ព្រមសហការជាមួយដាកវីន ។
គោលបំណងរបស់ដាកវីនត្រូវគេជំទាស់យ៉ាងច្រើន
ហើយថែមទាំងចំអកថា វិកលចរិតទៀតផង «បងឯងក្លាយទៅជាព្រះអាទិទេព
ហ្គីលីវែ មែនទេ ? គួរឲ្យស្ដាយណាស់ ! ផែនដីត្រូវបានគេរកឃើញតាំងពីយូរមកហើយ លោកសម្លាញ់ស្រមើស្រមៃអើយ !» ។ តែដាកវីនមិនរាថយបន្តិចណាឡើយ ហើយតបវិញថា «មិត្តទាំងអស់យល់ច្រឡំហើយ ! ពិភពលោកទើបតែនឹងបានរកឃើញមួយចំណែកតូចប៉ុណ្ណោះ ។ ខ្ញុំចង់ចូលទៅជ្រៅនៅចំណែកឯទៀត» ។
ជាការពិតក្នុងដំណើរលើកប៉ាល់ប៊ីហ្គិន
ដាកវីនប្រមូលបាននូវឯកសារដ៏មានប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់ជួយសម្រេចដល់សមិទ្ធផលស្ដីពីទ្រឹស្ដីវិវឌ្ឍនភាពរបស់ខ្លួន ។ ដាកវីនពុំបានរកឃើញផែនដីរបស់ជនជាតិ លីសីពុត ទេ តែបានរកឃើញកោះហ្គាឡាប៉ាហ្គូស ជាមួយនឹងបណ្ដាសត្វមានជីវិតតាំងពីបុរេសម័យ
ដូចជា សត្វទទាដែលគ្មានស្លាបហើរ ពួកអណ្ដើកសមុទ្រដ៏មហាធំ ។ គាត់បានជាន់ជើងនៅលើកោះភ្នំភ្លើង «តាមូ»
ហើយបានរកឃើញនូវការរស់រានឡើងវិញយ៉ាងអស្ចារ្យនៃពិភពសត្វដែលរស់នៅទីនោះ
ក្រោយពីកោះនេះត្រូវបានឆេះជាផេះផូរផង់ដោយសន្ទុះភ្នំភ្លើងបាញ់ចេញពីភ្នំដ៏គួរឲ្យព្រឺព្រួច
នាឆ្នាំ១៨១៥ ជាដើម ។
ការប្ដេជ្ញាចិត្តឈ្នះជំងឺ
ដំណើរទេសចរណ៍ជុំវិញពិភពលោក
បានជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់សុខភាពរបស់ដាកវីន ។
ពេលត្រលប់មកវិញ អ្នកប្រាជ្ញយើងត្រូវលោកគ្រូពេទ្យបង្ខំឲ្យសម្រាក
មិនឲ្យធ្វើការងារ ហើយត្រូវទៅលំហែរដើម្បីឲ្យមានសុខភាពល្អ
នៅទីជនបទស្ងប់ស្ងាត់ណាមួយ ។ ក៏ប៉ុន្តែ
ដាកវីនមិនព្រមចុះចាញ់ចំពោះរោគាឡើយ ។
លោកបានដាក់ខ្លួនឯងនូវការហាត់ប្រាណលត់ដំ
និងធ្វើការដោយទ្រាំទទួលនូវការចុកចាប់យ៉ាងក្លាហាន
ដើម្បីអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមរបបកំណត់នោះ ។
គឺដោយចិត្តតស៊ូអំណត់នេះ ដាកវីន បានជំនះលើជំងឺដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ
ហើយបានសម្រេចនូវស្នាដៃវិទ្យាស្ត្រយ៉ាងឆ្នើម ។
នៅថ្ងៃក្រោយមក ពេលបានអាយុ ៧០ឆ្នាំ លោកបានរៀបរាប់ថា «បើសិនជាខ្ញុំទន់ខ្សោយក្នុងតំណាក់កាលនោះ
នោះប្រាកដជាគ្មានពេលណានឹងមានអ្វីសម្រាប់បូជាឲ្យវិទ្យាសាស្ត្រឡើយ» ។
អ្នកប្រាជ្ញមិនមែនមានន័យថា បញ្ឈប់ការរៀនសូត្រទេ
ពេលបានក្លាយទៅជាអ្នកប្រាជ្ញល្បីឈ្មោះពេញទាំងពិភពលោក
ដាកវីននៅតែបន្តការរៀនសូត្រឥតឈប់ឈរ ។
លោកតែងតែនិយាយទៅកាន់កូនៗថា «អ្នកប្រាជ្ញមិនមែនមានន័យថា
បញ្ឈប់ការរៀនសូត្រឡើយ» ។
ពេលដែលអាយុកាន់តែច្រើន លោកនៅតែជក់ចិត្តរៀនភាសា
ដើម្បីអាចពិចារណាស្វែងយល់ដោយខ្លួនឯងនូវឯកសារបរទេសនានា ។ កូនប្រុសរបស់ដាកវីន បានរៀបរាប់ឡើងវិញថា «… ឪពុកខ្ញុំរៀនភាសាអាល្លឺម៉ង់យ៉ាងព្យាយាម ។ ពេលដែលយើងខ្ញុំសុំជួយគាត់បកប្រែឯកសារផ្សេងៗ
ឪពុកខ្ញុំបដិសេធយ៉ាងដាច់អហង្ការ» ។ គាត់និយាយថា
«ពុកចង់ត្រិះរិះដោយខួរក្បាលរបស់ពុក
ពុំមែនប្រើប្រាស់ខួរក្បាលរបស់អ្នកដទៃឡើយ» ។
«ទីបំផុតគឺឪពុកខ្ញុំឈ្នះ ។ គាត់អានយ៉ាងស្ទាត់ភាសាអាល្លឺម៉ង់ និងភាសានៃប្រទេសជាច្រើនទៀត ។»
ដកស្រង់ពីសៀវភៅកម្រងជីវិតអ្នកប្រាជ្ញ
ចងក្រងដោយ ចាន់ សុខហេង