អាល់ប៊ែរ ស្វ័យហ្សែរ ជាកូនអាចារ្យអ្នកក្រម្នាក់ដែលរស់នៅគុយដែលបិច (ខេត្តមួយតូចនៅតំបន់ខ្ពង់រាបទន្លេសែន ដែលត្រូវផ្ទេរមកចំណុះបារាំងតាំងពីឆ្នាំ១៩១៨) ។ ដោយមានបញ្ញាឈ្លាសវៃ និងស្រលាញ់ការរៀនសូត្រ នៅអាយុ២០ឆ្នាំ ស្វ័យហ្សែរបានដណ្ដើមតួនាទីជាបណ្ឌិតទស្សនវិជ្ជា និងបានក្លាយទៅជាសាស្ត្រាចារ្យរងមហាវិទ្យាល័យស្គីវ៉ាតបួរ ។ លោកជាអ្នកនិពន្ធវណ្ណកម្មស្រាវជ្រាវដ៏មានតម្លៃជាច្រើនខាងទស្សនវិជ្ជា និងដូរ្យតន្ត្រី ព្រមទាំងមានជំហរយ៉ាងរឹងប៉ឹងក្នុងវិទ្យាសាស្ត្រ និងសិល្បៈ ។ លុះមានអាយុបាន៣០ឆ្នាំ ស្វ័យហ្សែរក៏ផ្ទេរមកបំពេញភារកិច្ចខាងវេជ្ជសាស្ត្រវិញ ។ លោកបានសម្រេចចិត្តបោះបង់ចោលជីវភាពដ៏ស្ដុកស្ដម្ភ ដោយទៅរស់នៅប្រទេសហ្គាបុង ទីកន្លែងដែលមានជនជាតិស្បែកខ្មៅរស់នៅយ៉ាងលំបាកវេទនា និងស្លាប់រីងរៃក្រោមនឹមត្រួតត្រាដ៏ឃោរឃៅរបស់ពួកអាណានិគមនិយមបារាំង ។ ស្វ័យហ្សែរបានបង្កើតមន្ទីរពេទ្យមួយនៅទីនោះ ហើយបានរស់នៅទីនោះរហូតដល់លោកផុតជីវិត ។ លោកបានយកអស់នូវទេពកោសល្យ និងកម្លាំងពលំរបស់ខ្លួន ដើម្បីអនុវត្តនូវបេសកកម្មមនុស្សធម៌ដ៏ឧត្ដុង្គឧត្ដមមួយ គឺព្យាបាលជំងឺ និងថែទាំសុខភាពឲ្យជនដែលត្រូវគេប្លន់យកនូវសិទ្ធិរស់នៅជាមនុស្ស ។
អាល់ប៊ែរ ស្វ័យហ្សែរ (Albert Schweitzer, 1875-1965)
ដោយការរួមចំណែកដ៏ធំធេងក្នុងការតស៊ូដើម្បីសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្សជាតិ
និងសច្ចធម៌ ស្វ័យហ្សែរបានទទួលរង្វាន់សន្តិភាពលេនីន និងរង្វាន់ណូបែល ។
កុមារសម្បូណ៌ដោយការស្រមើស្រមៃ
ម៉ោងរៀនតែងសេចក្ដីបានចាប់ផ្ដើម ។
លោកគ្រូមុខវិជ្ជាតែងសេចក្ដីបានសរសេរដោយផ្ចិតផ្ចង់នូវចំណងជើងកំណាព្យមួយ «នៅក្រោមស្រមោលដើមស្រល់» នៅលើក្ដារខៀន ។
កុមារស្វ័យហ្សែរប្រឹងចម្លងមេរៀន
ហើយចាប់ផ្ដើមនឹកស្រមៃដល់ទេសភាពព្រៃដ៏ស្រស់ត្រកាលដែលរេរាំតាមជំនោរខ្យល់បក់ ។
តែគេមិនដឹងមកពីមូលហេតុអ្វីបានជាព្រៃស្រស់ប្រែពណ៌ទៅជាលឿងទុំ ។ ស្លឹកដែលជ្រុះពុកៗនៅដីបានចោលក្លិនស្អុយភាយៗបំពុលបរិយាកាស ។ សំឡេងនរណានោះខ្សឹបខ្សៀវដូចច្រៀងបំពេឲ្យគេង
ពេលនោះកុមារយើងក៏ដេកងក់លើតុ
ភ្នែកបិទជិតលែងឮស្នូរលោកគ្រូនិយាយពីអ្វីទៀតឡើយ…
កាលនោះ ស្វ័យហ្សែរបានពិន្ទុយ៉ាងទាបបំផុត ។ ឪពុកស្វ័យហ្សែរមិនសប្បាយចិត្តទេ ហើយបាននិយាយជាមួយកូនថា «នែ ! អាល់ប៊ែរ ! កូនឯងមានដឹងថា
តើពុកត្រូវរត់ការអស់ដៃអស់ជើងយ៉ាងណាទេ
ទើបអាចសុំឲ្យកូនចូលរៀននៅសាលានេះ ? តែកូនឯងមិនព្រមរៀនសូត្រអីសោះ
គង់តែថ្ងៃណាមួយត្រូវគេបណ្ដេញចេញពីសាលាមិនខានឡើយ…» ។
កុមារយើងក៏កើតក្ដីទុក្ខព្រួយ សារភាពប្រាប់ឪពុកថា
ខ្លួនរៀនមិនចូលទេមុខវិជ្ជាអក្សរសាស្ត្រដ៏គួរឲ្យនឿយណាយនោះ
ថ្វីបើស្វ័យហ្សែរបានសន្យាច្រើនលើកច្រើនសាមកហើយថា
នឹងខិតខំប្រឹងប្រែងរៀនសូត្រឲ្យកាន់តែខ្លាំងក្លាក៏ដោយ
តែពេលណាក៏ស្វ័យហ្សែរនៅតែដេកងក់នៅក្នុងថ្នាក់រៀនដដែល ។
ឪពុកស្វ័យហ្សែរសញ្ជប់សញ្ជឹង
រួចសុំផ្លាស់សាលារៀនឲ្យកូន ។ ចម្លែកមែន តែ២‑៣ខែក្រោមមក
ស្វ័យហ្សែរក៏បានផ្លាស់ប្ដូរចរិតទាំងស្រុង ។
ពីកុមារម្នាក់ដែលរៀនខ្សោយខាងមុខវិជ្ជាអក្សរសាស្ត្រ ស្វ័យហ្សេរបានក្លាយទៅជាសិស្សដែលរៀនពូកែ
ហើយត្រូវបានលោកគ្រូសរសើរជាច្រើនលើកច្រើនសា ។
ការពិត
ដោយស្វ័យហ្សែរមានចរិតសម្បូណ៌ដោយការស្រមើស្រមៃ
ប៉ុន្តែគេស្រមើស្រមៃតែតាមសម្ដីពន្យល់ស្មើៗ
និងគ្មានភាពស្វាហាប់របស់លោកគ្រូអក្សរសាស្ត្រមុន ទើបស្វ័យហ្សែរធ្វើឲ្យមានការនឿយណាយណាស់ចំពោះមុខវិជ្ជាអក្សរសាស្ត្រនេះ ។ តែពេលដែលជួបលោកគ្រូថ្មីដែលជាមនុស្សម្នាក់មានចរិតរួសរាយ
ច្នៃប្រឌិត ខួរក្បាលស្រមើស្រមៃរបស់ស្វ័យហ្សែរក៏បានភ្លឺថ្លាចាប់ពីពេលនោះ
ស្វ័យហ្សែរក៏ចាប់មានចិត្តស្រលាញ់អក្សរសិល្ប៍ និងធ្វើឲ្យខ្លួនមានការរីកចម្រើនក្នុងមុខវិជ្ជានេះ ។
របៀបបញ្ជាក់បង្ហាញដ៏ល្អបំផុត
ក្នុងការចាត់តាំងរៀបចំពិធីបុណ្យមួយរបស់សាលា
គេបានស្វែងរកសិស្សម្នាក់ដែលមានទេពកោសល្យសម្រាប់សម្ដែងបទចម្រៀងស្នេហាគ្មានវាចាថ្លែងរបស់ ម៉ែនដែលសុន (Mendelson) អ្នកនិពន្ធបុរាណជាតិអាល្លឺម៉ង់ ។ ស្វ័យហ្សែរតាំងចិត្តក្លាហានសុំធ្វើការអធិប្បាយបទកំណាព្យនោះ ។
លោកគ្រូបង្រៀនដូរ្យតន្ត្រីសម្លឹងមើលទៅម្រាមដៃធំៗរបស់ស្វ័យហ្សែរ
បង្ហាញនូវការព្រួយបារម្ភ «តើប្អូនអាចធានាមិនធ្វើឲ្យខូចខាតនូវបទចម្រៀងដ៏ប្រណិតនេះឬទេ ?» ។
ស្វ័យហ្សែរមិនឆ្លើយតប ។
ស្វ័យហ្សែរបានចំណាយពេលមួយខែសម្រាប់ហាត់រៀនយ៉ាងព្យាយាម ។ មុនថ្ងៃប្រារព្ធពិធីបុណ្យ
ស្វ័យហ្សែរបានទៅផ្ទះលោកគ្រូភ្លេងដើម្បីសុំលេងព្យាណូសាកល្បងបទចម្រៀងដ៏ស្មុគស្មាញនោះ ។ លោកគ្រូស្រឡាំងកាំងយ៉ាងខ្លាំងចំពោះទេពកោសល្យដ៏ប៉ុនប្រសប់របស់យុវសិស្សរូបនេះ
ហើយបានសូមទោសស្វ័យហ្សែរចំពោះសម្ដីមិនគប្បីដែលបានកត់សម្គាល់ដោយប្រញាប់ប្រញាល់កាលពីថ្ងៃមុនមកលើស្វ័យហ្សែរ ។
វាជាការបកស្រាយមួយប្រសើរជាងការបកស្រាយដោយវាចា
នៅពេលដែលបានឮដំណឹងថា
សាស្ត្រាចារ្យរងខាងទស្សនវិជ្ជា
និងជាតន្ត្រីករស្វ័យហ្សែរបានបោះបង់ចោលនូវតួនាទីដ៏រឹងប៉ឹងរបស់ខ្លួននៅមហាវិទ្យាល័យ
ដោយប្ដូរទៅខាងបំពេញការងារខាងវិជ្ជសាស្ត្រវិញ
អ្នកទាំងឡាយសុទ្ធសឹងចាត់ទុកថា លោកបានក្លាយជាជនវិកលចរិតទៅហើយ ។
មិត្តភក្តិរបស់លោកបាននាំគ្នាសួរពីហេតុផលអ្វីដែលបណ្ដាលឲ្យលោកសម្រេចចិត្តយ៉ាងនេះ ។ ស្វ័យហ្សែរឆ្លើយតបវិញ «ខ្ញុំដឹងថា
ការបកស្រាយដោយសម្ដីមិនទាន់ពេញជាការបកស្រាយបានល្អបំផុតនោះទេ ។ តែយកល្អត្រូវបកស្រាយដោយការងារ និងត្រូវការចំណាយពេលវេលា» ។
លុះដល់ពេលក្រោយៗមក
ទើបគេយល់គំនិតរបស់ស្វ័យហ្សែរនៅឱកាសអានអត្ថបទកាសែតមួយដែលនិយាយពីវាសនាដ៏អាណោចអាធ័មរបស់បណ្ដាជនជាតិស្បែកខ្មៅទាំងឡាយក្រោមរបបអាណានិគមនិយម ។ ស្វ័យហ្សែរបានសម្រេចចិត្តបំផុសចលនាមួយទូលំទូលាយដើម្បីតស៊ូទាមទារសិទ្ធិរស់នៅរបស់មនុស្ស
និងដើម្បីសច្ចធម៌ ។ លោកបានរៀនមុខរបរគ្រូពេទ្យ
ហើយបានលះបង់ជីវិតរស់នៅដ៏សុខស្រួលរបស់ខ្លួន ទៅកាន់ប្រទេសហ្គាបុង ។ លោកបានបង្កើតមន្ទីរពេទ្យមួយនៅកន្លែងនោះ
ដោយពាំនាំនូវពន្លឺវិទ្យាសាស្ត្រទៅកាន់ទីខ្មៅងងឹតបំផុតនៃពិភពរបស់មនុស្សជាតិ ។
ថាមពលរបស់ទឹកចិត្តស្រលាញ់
ភូមិករ ឡំបារ៉េណេ ជាទីកន្លែងដែលស្វ័យហ្សែរជ្រើសរើសសម្រាប់មន្ទីរពេទ្យ
ភូមិនេះស្ថិតក្នុងបរិវេណព្រៃចាស់ដ៏ឆ្ងាយដាច់ស្រយាលនៃតំបន់ទ្វីបអាហ្រិកអាក្វាទ័រ
នៅឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលស្ថិតនៅជិតបំផុត ៦០០យោជន៍ ។
ដោយមិនចាំឲ្យលោករៀបចំរបៀបរបបអ្វីទាន់ឡើយ
ជនជាតិទាំងនេះបាននាំគ្នាមកសុំព្យាបាលដោយប្រញាប់ប្រញាល់ ។ ស្វ័យហ្សែរត្រូវតាំងបន្ទប់ពិគ្រោះជំងឺ
និងចែកថ្នាំនៅក្នុងខ្ទមស្លឹកដែលកំពុងស្នាក់នៅនោះតែម្ដង ។ បន្ទប់វះកាត់របស់លោកគឺជាកន្លែងទ្រុងមាន់
ដែត្រូវបានកែជួសជុលឡើងវិញ ។ ថ្វីបើដូច្នេះក្ដី
នៅក្នុងឆ្នាំដំបូងបង្អស់នេះ
ស្វ័យហ្សែរបានជួយសង្គ្រោះជីវិតមនុស្សរាប់រយនាក់ជាជនជាតិអាហ្វ្រិក ។
មានថ្ងៃមួយនៅពេលកណ្ដាលអធ្រាត្រ
មានមនុស្សម្នាក់មកអញ្ជើញស្វ័យហ្សែរឲ្យទៅជួយព្យាបាលអ្នកជំងឺម្នាក់ដែលកំពុងរង់ចាំសេចក្ដីស្លាប់ ។ ស្វ័យហ្សែរសម្រេចចិត្តចេញដំណើរភ្លាមមួយរំពេច
ដោយមិនគិតដល់ផ្លូវព្រៃដ៏គ្រោះថ្នាក់ឡើយ ។
ថ្ងៃក្រោយមក ពេលដែលមានអ្នកសួរលោកពីហេតុផលដែលបណ្ដាលឲ្យលោកឈ្នះបាននូវការភ័យខ្លាច
ស្វ័យហ្សែរបានឆ្លើយតបថា «ដោយគ្រាន់តែនឹកគិតថា
នៅតំបន់អេក្វាទ័រនេះ អ្នកជំងឺទាំងអស់ សង្ឃឹមតែលើរូបខ្ញុំមួយ
ខ្ញុំក៏មានសេចក្ដីក្លាហានពុះពារឆ្លងកាត់អ្វីៗបានទាំងអស់» ។
យល់ឃើញយ៉ាងណាពីប្រទេសអាមេរិក
ឆ្នាំ១៩៤៩ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានអញ្ជើញស្វ័យហ្សែរ
រួមនឹងគ្រួសាររបស់លោកទៅទស្សនាប្រទេសអាមេរិក ។
ឆ្លៀតបានឱកាសល្អនេះ
កាសែតទស្សនាវដ្ដីនានាបានចុះផ្សាយនូវអត្ថបទស្ងើចសរសើរចំពោះបុព្វហេតុរបស់លោក
ប្រៀបដូចនឹងឥស្សរជនដ៏មហិមានាសតវត្សទី២០ ។
តែបណ្ដាជនដែលតែងតែចាត់ទុកខ្លួនជាអ្នកឈរនៅកំពូលនៃខឿនអរិយធម៌រីកចម្រើនលើសាកលលោក
ក៏ចង់បានការឆ្លើយតបវិញដោយសម្ដីថ្លែងមតិ ៣‑៤ម៉ាត់របស់ស្វ័យហ្សែរពីទឹកដីសេរីភាពនេះដែរ ។
ស្វ័យហ្សែរឆ្លើយតបវិញថា «ល្អបំផុត គឺអស់លោកគួរតែឲ្យតម្លៃដោយខ្លួនឯង ។ ចំណែកខ្ញុំតាំងពីដើមមក ខ្ញុំមិនចូលចិត្តនិយាយទេ ។ តែប្រហែលជានៅឱកាសងាយស្រួលណាមួយ ខ្ញុំនឹងសូមមានមតិ…» ។
ស្វ័យហ្សែរបានប្រកាន់ខ្ជាប់ពាក្យសន្យាមែន ។ ឆ្នាំ១៩៥៧ លោកបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បរិហារចំពោះរាល់ឧបាយកលត្រៀមធ្វើសង្គ្រាមរបស់អាមេរិក ។ ឆ្នាំ១៩៦៥ នៅមុនពេល ៣‑៤ខែ ដែលបច្ចុរាជប្រុងផ្ដាច់ជីវិត
ស្វ័យហ្សែរបានបញ្ចេញសំឡេងជំទាស់ដាច់ខាតនឹងអំពើជ្រៀតជ្រែករបស់អាមេរិកចូលមកប្រទេសវៀតណាម
និងការសម្លាប់រង្គាលដ៏សាហាវដែលកងទ័ពអាមេរិកកំពុងបង្កនៅប្រទេសវៀតណាមនាសម័យនោះ ៕
ដកស្រង់ពីសៀវភៅកម្រងជីវិតអ្នកប្រាជ្ញ
ចងក្រងដោយ ចាន់ សុខហេង