រ៉ូល អាមូនសែន ជាអ្នករុករកដែនដីប៉ូលនៃផែនដី ។ លោកជាជនជាតិន័រវែស និងមានកំណើតក្នុងត្រកូលគ្រួសារអ្នកមានមធ្យមម្នាក់ ។ ដោយទឹកចិត្តប្ដេជ្ញាបូជាអស់មួយជីវិត បម្រើវិទ្យាសាស្ត្រ អាមូនសែនបានលះបង់ចោលនូវជីវភាពរស់នៅសុខស្រួល ហើយប្រឹងប្រែងលត់ដំសុខភាព និងជីវភាពរស់នៅក្នុងជីវិតមួយពោរពេញដោយការលំបាកវេទនា ដែលពោរពេញដោយអត្ថន័យដ៏ជ្រាលជ្រៅ ។ ក្រោយពីរៀនមុខរបរនាវិករយៈពេល ៣ឆ្នាំ អាមូនសែនបានចាប់ផ្ដើមចូលប្រលូកក្នុងឆាកជីវិតរុករកដែនដីរហោស្ថាននៅតំបន់ប៉ូលដ៏ឆ្ងាយដាច់ស្រយាល ។
រ៉ូល អាមូនសែន (Roald Amundsen, 1872-1928)
ព្យុះព្រិល ផ្ទាំងទឹកកក ជំងឺស្ករបុត (Scorbut
ជំងឺខ្វះវិតាមីនសេ ដែលបណ្ដាលឲ្យជ្រុះធ្មេញ កើតរមាស់ រាគរូស
ឈាមមិនកក) ទុក្ខវេទនា និងការស្លាប់ដោយភាពឯកោ ។ល។
និង ។ល។
ឧបសគ្គទាំងនោះមិនអាចរារាំងអាមូនសែនមិនឲ្យដណ្ដើមបានជោគជ័យដ៏ត្រចះត្រចង់
ជាបន្តបន្ទាប់សម្រាប់វិទ្យាសាស្ត្របានឡើយ ។
នៅប៉ូលខាងជើង ក៏ដូចជានៅប៉ូលខាងត្បូង
នៅទីណាក៏អាមូនសែនបង្កើតបាននូវយុទ្ធជ័យយ៉ាងល្បីរន្ទឺ ។ ឆ្នាំ១៩២៨ ដោយការធ្វើដំណើរប្រញាប់ប្រញាល់
ដើម្បីជួយសង្គ្រោះជីវិតអ្នករុករកប៉ូលខាងជើង ជាតិអ៊ីតាលីម្នាក់
អាមូនសែបានចាកចេញទៅដោយគ្មានថ្ងៃវិលវិញ ។
តែលោកបានបន្សល់ទុកជាអមតៈនូវកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ខ្លួនលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការរកឃើញភូមិសាស្ត្រដ៏មហិមារបស់មនុស្សជាតិ ។
របៀបត្រៀមយ៉ាងល្អបំផុត
ដោយឃើញអាមូនសែនមានជំនក់ចិត្តអានរាល់រឿងរ៉ាវរុករករបស់អ្នកភូមិសាស្ត្រនានាខ្លាំងពេក
មិត្តភក្តិទាំងឡាយក៏សួរថា «ប្រហែលជាឯងចង់ក្លាយទៅជាអ្នករុករកហើយមែនទេ ?» ។ អាមូនសែនក៏បានប្រកាសក្ដែងៗថា «យើងនឹងធ្វើឲ្យខ្លួនយើងក្លាយជាអ្នករុករកតាមតំបន់ដីប៉ូល» ។
មិត្តភក្តិទាំងអស់បើកភ្នែកឡើងមូលត្លុំ «រុករកតំបន់ប៉ូលខាងជើង ! គឺទីកន្លែងដែលមានតែព្យុះព្រិល
និងផ្ទាំងទឹកកកគ្របដណ្ដប់ខួបខែខួបឆ្នាំនោះឬ ?» ។ មិត្តភក្តិមិនជឿដោយនិយាយលេងថា «មិត្តឯងធ្លាប់រស់នៅជាមួយភួយយ៉ាងសុខស្រួលកក់ក្ដៅ ។ ប្រហែលជាដល់ពេលទៅកាន់តំបន់ប៉ូលខាងជើង ឯងត្រូវតែអូសតាមទៅជាមួយនូវបន្ទប់គេងដ៏មានផាសុកភាពរបស់ខ្លួនជាមួយហើយមើលទៅ» ។
ពាក្យនិយាយលេងនោះធ្វើឲ្យអាមូនសែនមុខឡើងក្រហម ។ យុវជនយើងមិនឆ្លើយអ្វីទាំងអស់
តែក្នុងចិត្តលួចប្ដេជ្ញានឹងសម្រេចចិត្តធ្វើឲ្យទាល់តែបាន ។
ពីរបីខែក្រោយមក ក្នុងថ្ងៃមួយដែលមានព្យុះព្រិល
អាមូនសែនបានទៅបបួលមិត្តម្នាក់ដែលនិយាយលេងកាលពីថ្ងៃមុន
ទៅងូតទឹកនៅទន្លេ ។ មិត្តម្នាក់នេះស្រឡាំងកាំង
និយាយថា «ឯងមិនទាន់ឆ្កួតទេណា ! ព្យុះព្រិលយ៉ាងនេះ សូម្បីតែនៅក្នុងផ្ទះក៏នៅតែរងាសឹងទ្រាំមិនបានទៅហើយ
ចុះទម្រាំទៅងូតទឹកនៅទន្លេទៀតនោះ វាយ៉ាងណាទៅវិញ» ។
អាមូនសែនចេញទៅដោយស្ងៀមស្ងាត់តែម្នាក់ឯង
ហើយពេលយប់ទើបមកវិញ
ដោយយកមកជាមួយនូវគំរូកូនរុក្ខជាតិដែលទើបតែមានដុះនៅទន្លេមកបង្ហាញមិត្តខ្លួនទៀតផង ។ ការពិតគឺមិត្តយុវសិស្សយើងកំពុងរៀនសូត្រពុះពារឆ្លងកាត់ផ្ទៃទន្លេក្នុងពេលព្យុះព្រិលយ៉ាងអង់អាច ។
ជាមួយនឹងបំណងលត់ដំខ្លួនប្រាណឲ្យសុខភាពមាំមួន
អាចទ្រាំទ្របានចំពោះទុក្ខលំបាកនៃអ្នករុករកតំបន់ដីប៉ូលនាពេលអនាគត
អាមូនសែនបានដាក់គម្រោងការហាត់ប្រាណជាប្រចាំ: គេងូតទឹកត្រជាក់
ហើយគេងបើកទ្វារបង្អួចក្នុងរដូវរងា ។
ហើយការហែលឆ្លងទឹកទន្លេនេះ
គឺជាសាកល្បងដំបូងបង្អស់របស់យុវសិស្សយើងដែលពោរពេញដោយកម្លាំងឆន្ទះអង់អាច ។
បន្ទាប់ពីរៀនចប់មធ្យមសិក្សា
អាមូនសែនបានសុំចូលធ្វើការជានាវិកដើម្បីរៀនទម្លាប់ទៅនឹងជីវិតហាលភ្លៀង
ហាលខ្យល់ កណ្ដាលមហាសមុទ្ទ ។ រយៈពេល ៣ឆ្នាំ នៃការប្រឹងប្រែងលត់ដំរៀនសូត្រ
ចាប់ពីនាវិកធម្មតាម្នាក់ រហូតដល់ឡើងកាន់តួនាទីជាអ្នកកាច់ចង្កូត
និងជាប្រធាននាវិក គឺជារយៈពេល ៣ឆ្នាំ ដ៏ជាក់លាក់សម្រាប់ការត្រៀមរបស់អាមូនសែន
ដើម្បីអនុវត្តនូវបំណងប្រាថ្នារុករករបស់ខ្លួន ។
កិច្ចការអ្វីដែលអាចធ្វើបាន ?
ឆ្នាំ១៩០៣ អាមូនសែនបានដំណើរការរុករកដោយឯករាជ្យម្ចាស់ការជាលើកដំបូងបង្អស់ ។ គោលបំណងនៃដំណើរនេះ គឺដើរព័ទ្ធជុំតាមមាត់សមុទ្ទខាងជើងអាមេរិក
លើផ្លូវពីខាងជើងទៅខាងលិច ដើម្បីអាចចេញពីមហាសមុទ្ទអាត្លង់ទិក ចូលទៅកាន់មហាសមុទ្ទប៉ាស៊ីហ្វិក ។
ពេលឮដំណឹងអាមូនសែនកំពុងប្រញាប់ប្រញាល់រៀបចំការចេញដំណើរនេះ
មានមិត្តភក្តិជាច្រើនមកទូន្មានលោកឲ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយនិយាយថា «អស់រយៈពេល ៤០០ឆ្នាំមកហើយ
មិនទាន់មាននរណាម្នាក់បានសម្រេចដំណើរដ៏លំបាកវេទនានេះបាននៅឡើយទេណាអាមូនសែន !» ។ អាមូនសែនឆ្លើយតបថា «តែម៉ាហ្សែឡង់ (Magellan)
បែរជាបានសម្រេចនូវដំណើរមួយដែលរាប់ពាន់ឆ្នាំមុននោះគ្មាននរណាម្នាក់ធ្វើបានឡើយ» ។
អាមូនសែនបានចេញដំណើរ និងរស់នៅអស់រយៈពេល ៣ឆ្នាំ នៅតំបន់ប៉ូលខាងជើងដ៏ឆ្ងាយដាច់ស្រយាល
ដោយបានសម្រេចនូវជោគជម្នះជាលើកដំបូងបង្អស់នេះយ៉ាងល្បីរន្ទឺ ។
នរណាជាអ្នកដំបូងបង្អស់ ?
នៅពេលដែលអាមូនសែនកំពុងមមាញឹករៀបចំវាយសំរុកសំដៅទៅកាន់តំបន់ប៉ូលខាងត្បូង
លោកក៏បានទទួលដំណឹងថា អ្នកឯកទេសរុករកប៉ូលខាងត្បូងជាតិអង់គ្លេសឈ្មោះ រ៉ូបឺត ស្កូត បានចេញដំណើររួចទៅហើយ
ក្នុងគោលបំណងប្ដេជ្ញាដោយទង់ជាតិប្រទេសអង់គ្លេសមុនគេនៅតំបន់ប៉ូលខាងត្បូងនៃផែនដី ។
អាមូនសែនមិនប្រញាប់ប្រញាល់អ្វីឡើយ ។
លោកគ្រាន់តែផ្ដែផ្ដាំអ្នកដែលនឹងរួមដំណើរជាមួយលោកក្នុងក្រុមអ្នករុករកត្រូវត្រៀមរៀបចំឲ្យហ្មត់ចត់
ហើយបង្កើតការងារត្រួតពិនិត្យដោយទ្វេថែមទៀត ។
លោកនិយាយទៅកាន់អ្នកដែលមានចិត្តអន្ទះអន្ទែងថា «ចូររង់ចាំមើលសិន !
មិនទាន់ដឹងថានរណាជាអ្នកទៅដល់មុនគេទេ ?» ។
ក្នុងពេលនោះ រ៉ូបឺត ស្កូត
កំពុងសប្បាយរីករាយលុកចូលទៅកាន់តំបន់ទឹកកកប៉ូលខាងត្បូង
ដែលធ្វើដំណើរបណ្ដើរ
ព្រមទាំងសង់បណ្ដើរនូវស្ថានីយឧតុនិយមស្រាវជ្រាវធម្មជាតិ
និងរើសប្រមូលនូវគំរូស្រាវជ្រាវពីភូមិសាស្ត្របណ្ដើរ ។ រទេះរត់លើទឹកកកត្រូវខូច សេះងាប់
រួចមនុស្សមួយចំនួននៃក្រុមរុករកនេះ ត្រូវដេកដួលនៅទីនេះជារៀងរហូត ។ ស្កូត និងមិត្តភក្តិ៤នាក់ទៀត
បន្តដំណើរយ៉ាងយឺតយ៉ាវលើកំណាត់ផ្លូវដែលនៅសល់ ។
ចំណុចប៉ូលខាងត្បូងបានលេចឡើងសន្សឹមៗនៅពីមុខស្កូត ។ តែនុះន៎ ! មានវត្ថុអ្វីពណ៌ខ្មៅនៅ
លើខឿនព្រិលពណ៌សនោះ ? ស្កូតបានទៅជិត
និងស្គាល់ច្បាស់ថា នោះគឺជាទង់ជាតិប្រទេសន័រវែស ។ អាមូនសែនបានមកដល់ទីនេះមុនមួយខែទៅហើយ !
ស្កូតព្រួយចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ហើយបានដោតទង់ជាតិប្រទេសអង់គ្លេសក្នុងលក្ខណៈគួរឲ្យអាណិត
ដូចដែលលោកបានសរសេរនៅក្នុងទិនានុលេខន៍
ស្កូតរួមជាមួយមិត្តភក្តិធ្វើដំណើរបកក្រោយវិលទៅវិញយ៉ាងអាណោចអាធម ដោយ៣នាក់ត្រូវស្លាប់
ក្នុងនោះក៏មានស្កូតផងដែរ ។
ចំណែកអាមូនសែន បានវិលត្រលប់មកអឺរ៉ុបវិញដោយសុវត្ថិភាព
ហើយកំពុងរៀបចំចេញដំណើរមួយថ្មីទៀត ។
ពេលដែលគេសួរអាមូនសែនថា
តើលោកមានគន្លឹះអ្វីដែលជានិច្ចកាលអាចសម្រេចបាននូវជោគជ័យត្រចះត្រចង់នោះ
លោកបានឆ្លើយថា «ជ័យជម្នះនេះ
កើតមានចំពោះនរណាដែលមានផែនការគ្រប់គ្រាន់ត្រៀមគ្រប់លក្ខណៈសម្បត្តិជាមុន
មិនទុកចន្លោះចោលនូវអ្វីមួយ ទោះជាតូចតាចយ៉ាងណាក៏ដោយ ។ ការត្រៀមលក្ខណៈបានហ្មត់ចត់គឺមានន័យថាសម្រេចបានជោគជ័យ» ។
ការបំពានលើគោលការណ៍តែមួយគត់
អាមូនសែនជាអ្នកដំបូងបង្អស់ដែលបានប្រើយន្តហោះឆ្លងកាត់ប៉ូលខាងជើង
ដើម្បីត្រួតពិនិត្យផ្លូវអាកាសចរណ៍មកកាន់តំបន់នេះ ។ បន្ទាប់ពីយុទ្ធជ័យនេះ
អ្នករុករកជាច្រើនក៏បានយកតម្រាប់តាមអាមូនសែន
ដោយជិះលើយន្តហោះទៅកាន់ប៉ូលខាងជើង ។
ឆ្នាំ១៩២៨ ទូទាំងអឺរ៉ុបជ្រួលច្របល់នឹងដំណើរយន្តហោះប្រទេសអ៊ីតាលីរបស់ក្រុមអ្នករុករកដឹកនាំដោយ
ណូបឺស ដែលត្រូវជួបគ្រោះថ្នាក់ធ្លាក់ចុះក្នុងមហាសមុទ្ទទឹកកក ។ ភ្លាមនោះ សហភាពសូវៀត ប្រទេសស៊ុយអែត
ន័រវែស សុទ្ធសឹងបានចាត់ក្រុមអ្នករុករកឆ្ពោះមកតំបន់ប៉ូលខាងជើង
ដើម្បីស្វែងរកជនរងគ្រោះ ។
អាមូនសែនក៏បានជិះលើយន្តហោះរបស់ខ្លួនស្វែងរកមិត្តរួមអាជីពដ៏អភ័ព្វរបស់ខ្លួនដែរ ។
ពេលឃើញអាមូនសែនឡើងយន្តហោះតែម្នាក់ឯង
ផ្ទុយពីគោលការណ៍ដែលលោកបានកំណត់ និងយម្យ៉ាងដោយតាំងពីយូរមកហើយ
លោកមិនដែលធ្វើខុសគោលការណ៍នេះ គឺ «ទៅកាន់ប៉ូលមិនត្រូវទៅតែម្នាក់ឯងទេ»
មិត្តខ្លះបានសួរលោកថា «ហេតុផលអ្វីទៅដែលបណ្ដាលឲ្យលោកបំពានគោលការណ៍ដែលបានដាក់ចេញ ?» ។ អាមូនសែនរន្ធត់ចិត្ត ឆ្លើយតបវិញ «អាយុជីវិតនៃជនរងគ្រោះ» ។
នេះគឺជាការបំពានគោលការណ៍តែម្ដងគត់
និងជាសញ្ញានៃដំណើរចុងក្រោយរបស់អាមូនសែន
ដែលក្រហល់ក្រហាយស្វែងរកមិត្តរួមអាជីពដែលត្រូវរងគ្រោះ ។ លោកចេញទៅដោយគ្មានថ្ងៃវិលវិញ ។
គ្មាននរណាដឹងថា តើមានហេតុការណ៍អ្វីដែលបានកើតឡើងចំពោះលោក
ក៏ដូចជាគ្មាននរណាដឹងពីអ្វីសោះនូវនាទីចុងក្រោយបំផុតរបស់អ្នករុករកដ៏អស្ចារ្យនេះ
ដែលអស់មួយជីវិតរបស់ខ្លួន តស៊ូដើម្បីវិទ្យាសាស្ត្រ និងដើម្បីមនុស្សលោក ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅកម្រងជីវិតអ្នកប្រាជ្ញ
ចងក្រងដោយ ចាន់ សុខហេង