ពីយ៉ូត នីកូឡៃយេវិច ឡេបេដេហ្វ មានស្រុកកំណើតនៅមូស្គូ និងរស់នៅក្នុងត្រកូលអ្នកជួញដូរម្នាក់ ។ តាំងពីនៅកុមារ ឡេបេដេហ្វបានបង្ហាញឲ្យឃើញនូវទេពកោសល្យខាងវិទ្យាសាស្ត្រ ។ ក្រោយពីបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកទេសមូស្គូ ឡេបេដេហ្វបានសម្រេចចិត្តធ្វើជារូបវិទូ ។ លោកបានទៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់បំពេញកម្មសិក្សានៅវិទ្យាស្ថានរូបវិទ្យារបស់គូន (អូខ្វីត្ស គូន ជារូបវិទូអាល្លឺម៉ង់ ១៨៣៩-១៨៩៤ ស្រាវជ្រាវអំពីបញ្ហារលកទូរសព្ទ) ។ ក្រោយពីបំពេញកម្មសិកក្សាចប់ លោកមករស់នៅប៉េទែរស្បួក៍ ហើយចាប់ផ្ដើមបម្រើបុព្វហេតុវិទ្យាសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ។
ពីយ៉ូត នីកូឡៃយេវិច ឡេបេដេហ្វ (Pyotr Nikolayevich Lebedev, 1866-1912)
ឡេបេដេហ្វត្រូវបានតែងតាំងឲ្យធ្វើជាសាស្ត្រាចារ្យមហាវិទ្យាល័យមូស្គូតាំងពីឆ្នាំ១៨៩០ ហើយបានរៀបចំនៅទីនោះនូវអ្នកស្រាវជ្រាវរូបវិទ្យាមួយក្រុម
រួចបន្ទាប់ពីនោះ លោកបានបង្កើតវិទ្យាស្ថានរូបវិទ្យាដំបូងបង្អស់នៅប្រទេសរុស្សី ក្រោមរបបស្ដេចត្យារ ។
ស្នាដៃច្នៃប្រឌិតដ៏ធំបំផុតរបស់ឡេបេដេហ្វគឺទ្រឹស្ដីបទអំពីសម្ពាធពន្លឺ ។
លោកនៅបានផ្ដើមគំនិតអំពីគោលទស្សនៈថ្មីៗ
ប្លែកៗជាច្រើនទៀតក្នុងវិស័យម៉ាញ៉េទិច
និងបានសរសេរវណ្ណកម្មដ៏មានតម្លៃជាច្រើនអំពីរូបវិទ្យា ។
ការបរាជ័យរបស់ឪពុក
ឪពុករបស់ឡេបេដេហ្វជាពាណិជ្ជករ ។ ដោយចង់ឲ្យកូនបន្តមុខរបររបស់ខ្លួនទៅអនាគត
លោកបានប្រឹងប្រែងផ្ញើឡេបេដេហ្វឲ្យទៅរៀននៅមហាវិទ្យាល័យពាណិជ្ជកម្មនៅអាល្លឺម៉ង់ ។
ស្មានមិនដល់សោះថា នៅទីនេះ
ឡេបេដេហ្វបែរជារៀនតែភាសាអាល្លឺម៉ង់ រៀនរបៀបធ្វើការ
មានផែនការរបស់ជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ រៀនធម្មជាតិវិទ្យា និងពិជគណិត ។ ដោយឡែក មុខវិជ្ជាពាណិជ្ជកម្ម លោកស្អប់ជាទីបំផុត ។
ឃើញដូច្នេះ ឪពុកឡេបេដេហ្វក៏ឲ្យកូនត្រលប់មកវិញ ។ នៅលើកនេះ លោកទិញរទេះសេះមួយ រៀបចំរាត្រីសមោសរ ហើយមានតាំងទាំងការសម្ដែងល្ខោន
និងតន្ត្រីទៀតផង ។ លោកសង្ឃឹមថា
ឡេបេដេហ្វប្រាកដជានឹងភ្លេចនូវគំនិតវិទ្យាសាស្ត្រ
និងលែងឈ្លក់វង្វែងក្នុងគំនិតច្នៃប្រឌិត
ដែលជាឯកទគ្គកម្មរបស់ខ្លួនជាមិនខាន ។
មួយរយៈពេលក្រោយមក មានអ្នកសួរពីលទ្ធផលរបៀបអប់រំទិសរបរជីវៈនោះ
ឪពុករបស់ឡេបេដេហ្វបានលើកដៃពីរឡើងលើ ហើយពោលថា «ខ្ញុំសុំចុះចាញ់វាហើយ ! ឥឡូវនេះវាជក់ចិត្ត
ជក់អារម្មណ៍ទាំងវិទ្យាសាស្ត្រ ទាំងសិល្បៈ ទាំងកីឡា ។ ដោយឡែកមុខរបរជួញដូរ វានៅតែល្ងង់ដូចតែមុនដដែល» ។
ឯកទគ្គកម្មមួយត្រូវសងថ្លៃយ៉ាងខ្ពស់
អាយុទើបតែ១៦ឆ្នាំ ឡេបេដេហ្វបានទទួលឈ្មោះដ៏ល្បីក្នុងចំណោមសិស្សានុសិស្សខាងទេពកោសល្យ
ឯកទគ្គកម្ម និងការច្នៃប្រឌិត ។
ឡេបេដេហ្វជក់ចិត្តនឹងគ្រឿងម៉ាស៊ីនអគ្គិសនី ម៉ាស៊ីនទូរលេខ ភ្លើងអគ្គិសនី
ហើយបានរៀបចំដោយខ្លួនឯងនូវបន្ទប់ពិសោធន៍មួយនៅផ្ទះរបស់ខ្លួនតែម្ដង ។ មួយថ្ងៃៗ លោកជ្រមុជក្បាលតែនឹងគំនូសតាងនៃគ្រឿងម៉ាស៊ីន ។
ថ្ងៃមួយ មានមិត្តម្នាក់បាននិយាយពីរឿងរោងចក្រហ្គូសតាហ្វ កំពុងត្រូវការទិញម៉ូទ័រកម្លាំង៤០សេះ
ពេលនោះឡេបេដេហ្វក៏ទទួលដំឡើងភ្លាម ។
មិត្តរបស់លោកបានព្រមានជាមុនថា «ត្រូវប្រយ័ត្នប្រយែងណា ! តែម៉ាស៊ីនមិនដើរ
នឹងត្រូវគេចាប់ឲ្យសងថ្លៃហើយ» ។
ឡេបេដេហ្វឆ្លើយតបវិញ «កុំភ័យឲ្យសោះ ! យើងជឿថា វាមិនស្មុគស្មាញពេកទេ» ។
ឡេបេដេហ្វបានចុះកិច្ចសន្យាជាមួយរោងចក្រ
ហើយចាប់ផ្ដើមប្រឡូកក្នុងកិច្ចការច្នៃប្រឌិតនោះយ៉ាងសកម្ម ។ អស់រយៈពេលកន្លះខែ ម៉ាស៊ីនត្រូវបានរៀបចំរួចជាស្រេច
មានទម្ងន់ជាងកន្លះតោន ។
តែថ្វីបើអ្នកកំលោះវិស្វករយើងប្រឹងប្រែងយកអស់សមត្ថភាពទៅហើយក្ដី
ក៏ម៉ាស៊ីននៅតែមិនព្រមដើរ ។
ម្ចាស់រោងចក្រក៏ចាប់ឲ្យអ្នកកំលោះសង ។
ឡេបេដេហ្វត្រូវចូលទៅធ្វើការនៅរោងចក្រដោយមិនគិតកម្រៃអស់ចំនួន៤ខែ
ទើបដោះបំណុលរួច ។
ការយល់ដឹងការងារកាន់តែច្រើនថែមទៀត
កាន់តែមានប្រយោជន៍
កាលនៅរៀននៅសាលាបច្ចេកទេស
ឡេបេដេហ្វរៀនឥតខ្លាចនឿយហត់ ទាំងមុខវិជ្ជាក្រឡឹង មុខវិជ្ជាផ្សារ ។
គេក៏សួរគាត់ថា «ម៉េចក៏បងឯងចូលចិត្តចំណាយពេលឥតប្រយោជន៍ក្នុងរឿងកំប៉ិកកំប៉ុកយ៉ាងនេះ ?
ព្រោះបងឯងតែងមានបំណងចង់ក្លាយជាអ្នកស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រនោះអី ?» ។ ឡេបេដេហ្វឆ្លើយតបវិញ «ពិតណាស់ !
ខ្ញុំនឹងដើរតាមមាគ៌ាស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រ ។ តែមិនមែនមានន័យថា យើងមិនចាំបាច់រៀនការងារផ្សារ ក្រឡឹង
ប្រមុំ… ហើយចាត់ទុកថា ការងារនោះគ្មានប្រយោជន៍ទេ ។ ដូច្នេះ ចេះថែមការងារកាន់តែច្រើន
កាន់តែមានប្រយោជន៍ដល់កិច្ចការដែលយើងចង់បាន និងស្រាវជ្រាវ» ។
ការពិតដូច្នោះមែន ! ថ្ងៃក្រោយមក
ក្នុងកិច្ចការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រ ការងារជំនាញរបស់ជាងជំនាញទាំងនោះ
បានជួយដល់ឡេបេដេហ្វថែមទៀតក្នុងការងាររបស់ខ្លួន ។
ផ្លូវពីរសម្រាប់ជ្រើសរើស
បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសិក្សានៅអាល្លឺម៉ង់ ឡេបេដេហ្វបានវិលមកប្រទេសវិញ ។ ឪពុករបស់លោកបានបង្ហាញផ្លូវពីរសម្រាប់លោកជ្រើសរើស «កូន ! ចូរឯងពិចារណាឲ្យហ្មត់ចត់ទៅ ! ទី១ គឺឯងត្រូវចង់មានចង់បាន ដូចស្ដេចយូហ្គូស្លាវី ។ កូនឯងត្រូវតែបោះចោលមួយកន្លែងនូវគំនរចំណេះវិជ្ជា បច្ចេកទេសនោះទៅ ហើយឯងត្រូវទៅលក់ដូរ ។ ទី២ គឺកូនឯងត្រូវតែកប់ចោលឆាកជីវិតរបស់ខ្លួនដែលត្រូវរស់នៅក្នុងកូនបន្ទប់ដ៏តូចចង្អៀត បណ្ដាគ្រឿងម៉ាស៊ីន និងជាតិគីមី ដែលក្នុងហោប៉ៅ សូម្បីតែមួយកាក់មួយសេនក៏គ្មានដែរ ។ ដូច្នេះកូនឯងជ្រើសផ្លូវណាល្អជាង ?» ។ឡេបេដេហ្វឆ្លើយតបវិញដោយឥតរួញរា «កូនជ្រើសរើសផ្លូវទី២» ។
ធ្វើការគឺជារបៀបព្យាបាលជំងឺមួយ
ដោយធ្វើការហួសកម្លាំងក្នុងលក្ខណៈខ្វះខាតនេះ
ឡេបេដេហ្វត្រូវឈឺជំងឺបេះដូង ។ គ្រូពេទ្យបានរឭកលោកថា
គួរតែទៅសម្រាកព្យាបាលថែទាំសុខភាពមួយរយៈពេលសិន ។ នៅលើដងផ្លូវធ្វើដំណើរ
លោកបានឆៀងចូលទៅលេងស្ថានីយតារាសាស្ត្ររបស់អ៊ុនហ្វ័រ (ជាតារាវិទូជាតិអាល្លឺម៉ង់ ១៨៦៣-១៩៣២) ។ ឆ្លងតាមដំណើរការជួបគ្នានេះ
អ៊ុនហ្វ័របានរឭកដល់លោកអំពីវិទ្យាសាស្ត្រនិពន្ធសម្ពាធពន្លឺដែលឡេបេដេហ្វទើបនឹងបានបង្កើតថ្មី
«ទូទាំងពិភពលោក
អ្នកប្រាជ្ញកំពុងតែជជែកគ្នាពីទ្រឹស្ដីបទដ៏ថ្មីថ្មោងនេះ ។ គេកំពុងរងចាំលោកដែលនឹងធ្វើការពិសោធន៍មួយសម្រាប់ការសន្និដ្ឋានឲ្យទ្រឹស្ដីនោះ» ។
ឡេបេដេហ្វបានពិចារណាយ៉ាងច្រើនអំពីបញ្ហាដែលអ៊ុនហ្វ័របានលើកឡើង ។ ថ្ងៃក្រោយមក លោកបានលុបចោលដំណើរទៅសម្រាកព្យាបាលជំងឺ
ហើយវិលទៅកាន់មូស្គូវិញ រួចចាប់ផ្ដើមប្រឡូកក្នុងការងារ ៨ឆ្នាំក្រោយមក
ទើបឡេបេដេហ្វស្រាយបំភ្លឺបានបញ្ហានេះ ។
ឡេបេដេហ្វតែងតែនិយាយជាមួយអ្នកទាំងឡាយថា «កិច្ចការអាចធ្វើឲ្យគេជាសះស្បើយពីជំងឺទាំងឡាយ» ។
ចាំបាច់ត្រូវតែសម្រេចចិត្ត
ដើម្បីជំទាស់នឹងរបបតឹងតែងរបស់ស្ដេចត្យារដែលបានគាបសង្កត់មកលើសាលាបណ្ដាសាស្ត្រាចារ្យទាំងឡាយនៃមហាវិទ្យាល័យមូស្គូបានសុំលាលែងពីតំណែងគ្រប់គ្រងក្នុងនោះក៏មានឡេបេដេហ្វផងដែរ ។ ពេលដែលមានគេសុំមតិពីរឿងនេះ ឡេបេដេហ្វបាននិយាយថា «ពីមុននេះ ពេលដែលត្រូវជ្រើសរើសរវាងការមានបាន និងវិទ្យាសាស្ត្រ
ខ្ញុំបានជ្រើសយកវិទ្យាសាស្ត្រ ។ ចំណែកពេលនេះ
បើសិនជាត្រូវជ្រើសរើសរវាងវិទ្យាសាស្ត្រ និងការតស៊ូ
ខ្ញុំសូមជ្រើសរើសយកការតស៊ូ» ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ដូច្នេះដោយក្ដីស្មោះត្រង់ ពីព្រោះថា
ការចាកចោលមហាវិទ្យាល័យនៅពេលនេះ ក៏មានន័យថា
ជាការចាកចោលបន្ទប់ពិសោធន៍ចោលការងារស្រាវជ្រាវ
ចោលនិស្សិតស្រាវជ្រាវជាច្រើនដែលលោកកំពុងតែណែនាំ ។
ការសប្បាយនៅកន្លែងណា ?
ឡេបេដេហ្វមានទម្លាប់ធ្វើការយ៉ាងជក់ចិត្ត ។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ គេឃើញហាក់ដូចជាគ្មានពេលណាដែលលោកចោលបន្ទប់ពិសោធន៍សោះ ។ លោកមានមុខនៅផ្ទះតែនៅពេលត្រូវគេង
និងពេលបរិភោគពេលព្រឹកតែប៉ុណ្ណោះ ។
អ្នកជំនួកយការរបស់ឡេបេដេហ្វមានការងឿងឆ្ងល់យ៉ាងខ្លាំង
មានម្ដងនោះ គេបានសួរលោកថា «ជម្រាបសួរលោកសាស្ត្រាចារ្យ !
ខ្ញុំយល់ថាមិនគួរណាលោកមិនលំហែខួរក្បាលបន្តិចណាសោះអញ្ចឹង !» ។
អ្នកប្រាជ្ញយើងសម្លឹងទៅគាត់វិញ ហាក់ស្រឡាំកាំង «កែកំសាន្តឬ ? ចាំបាច់ទៅរកការសប្បាយនៅកន្លែងណាទៀត
បើខ្ញុំមានបន្ទប់ពិសោធន៍រូបវិទ្យាទាំងមូលនៅក្នុងដៃទៅហើយនោះ !» ។
អ្នកម្ដាយរបស់អ្នកប្រាជ្ញ
ក្នុងរឿងសប្បាយមួយ
មានមនុស្សម្នាក់បានសួរឡេបេដេហ្វថា «ហេតុអ្វីបានជាលោកក្លាយទៅជារូបវិទូ ?» ។
ឡេបេដេហ្វពិចារណា រួចឆ្លើយតបវិញ «មកពីម្ដាយខ្ញុំហ្នឹងឯង ។
ម្ដាយខ្ញុំជឿជាក់ចំពោះខ្ញុំ ហើយតែងបានលើកទឹកចិត្ត ។ ម្ដាយខ្ញុំតឹងតែងបំផុតចំពោះកំហុសខ្វះខាតទាំងឡាយរបស់ខ្ញុំ ។ ហេតុនេះ
ខ្ញុំមិនដែលចង់បង្ហាញឲ្យម្ដាយខ្ញុំឃើញនូវកង្វះខាតរបស់ខ្ញុំជាថ្មីទៀតឡើយ ។ ខ្ញុំតែងតែត្រូវប្រឹងប្រែងដើម្បីឆ្លើយតបវិញនូវការថែទាំ
និងក្ដីស្រលាញ់របស់ម្ដាយខ្ញុំ… និងលោកគ្រូដ៏ល្អប្រសើរម្នាក់» ។
ក្នុងលិខិតមួយដែលផ្ញើឲ្យម្ដាយ
ឡេបេដេហ្វបានរៀបរាប់ពីលោកគ្រូរបស់ខ្លួន គឺលោកសាស្ត្រាចារ្យគូនដូចតទៅ ៖
«ថ្ងៃនេះ លោកបានស្ដីបន្ទោសឲ្យកូន
ដោយកូនធ្វើខុសពីមតិណែនាំរបស់លោក ។
កូនបានធ្វើការរៀបរាប់ពីហេតុផលដែលនាំឲ្យកូនពុំស្ដាប់តាមពាក្យទូន្មានរបស់លោក ។ កូននឹកថាលោកប្រាកដជាខឹងច្រឡោតមិនខាន តែមិនដូច្នោះទេ
លោកស្រឡាំងកាំង ឈរពិចារណាមួយស្របក់ រួចចាប់កាន់ដៃកូនយ៉ាងណែន
ហើយមានប្រសាសន៍ខ្លាំងៗថា ល្អប្រសើរណាស់ ! ប្រសើរណាស់ !
ពិតជាត្រូវធ្វើយ៉ាងនោះហើយ !» ។
បន្ទប់ឡេបេដេហ្វ
ពេលត្រូវបានគេជ្រើសតាំងឲ្យធ្វើជាសាស្ត្រាចារ្យរូបវិទ្យានៅមហាវិទ្យាល័យមូស្គូ
ឡេបេដេហ្វត្រូវធ្វើការក្នុងលក្ខណៈយ៉ាងលំបាក ។
រាល់សំណូមពររបស់លោកទាំងក្នុងការរៀបចំចាត់តាំង និងប្រដាប់ប្រដាគ្រឿងបរិក្ខាសម្រាប់បន្ទប់ពិសោធន៍រូបវិទ្យា
សុទ្ធសឹងត្រូវគេច្រានចោលដោយគ្មានអាណិត ។
តែឡេបេដេហ្វមិនចុះចាញ់ឡើយ ។ លោកបានយកបន្ទប់ធ្វើការដ៏តូចចង្អៀតរបស់លោក
សម្រាប់ធ្វើជាបន្ទប់ពិសោធន៍ ។ សិស្សទាំង២០នាក់របស់លោកបានធ្វើការក្នុងបន្ទប់ដោយខ្វះសព្វ
ខ្វះគ្រប់ និងខ្វះពន្លឺ ។
តែដោយទឹកចិត្តណែនាំយ៉ាងអស់ពីចិត្តរបស់លោក
គេបានក្លាយជារូបវិទូដ៏ឆ្នើមៗ ។
នៅពេលដែលគេសួរពីដំណាក់កាលបណ្ដុះបណ្ដាល
អ្នកទាំងអស់បាននិយាយដោយក្ដីមោទនភាពថា «យើងខ្ញុំចាប់ប្រភពគឺបន្ទប់ឡេបេដេហ្វ» ។ ពាក្យបន្ទប់ឡេបេដេហ្វបានក្លាយទៅជាពាក្យដោយឡែកសម្រាប់និយាយអំពីនិកាយនៃរូបវិទូដំបូងបង្អស់នៅប្រទេសរុស្សី ។
ដោយក្ដីមោទនភាពជាតិ នៅពេលដែលបានឮដំណឹងថា
ឡេបេដេហ្វលាលែងពីតំណែងសាស្ត្រាចារ្យមហាវិទ្យាល័យមូស្គូ នាយកវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវណូប៊ែល នៅស៊ុយអែត គឺលោក អារ៉េនីវីត បានស្នើឲ្យលោកមកបំពេញការងារនៅកន្លែងរបស់លោក
ហើយបានសន្យាថានឹងផ្គត់ផ្គង់គ្រប់មធ្យោបាយដល់លោក ។
ឡេបេដេហ្វបានឆ្លើយតបនឹងអារ៉េនីវីតថា «ខ្ញុំយល់ថា ការសហការជាមួយលោក នឹងនាំមកនូវផលប្រយោជន៍ច្រើន
តែស្ថានភាពសុខភាពមិនអនុញ្ញាតឲ្យខ្ញុំធ្វើដូច្នេះបានទេ» ។
តាមពិត ឡេបេដេហ្វយល់ថា បើសិនជាលោកទៅនៅស៊ុយអែត
គឺការប្រមាថមើលងាយមួយចំពោះប្រទេសរុស្សី ។
ទឹកចិត្តមោទនភាពជាតិមិនអនុញ្ញាតឲ្យលោកទទួលយកនូវសំណើរបស់អារ៉េនីវីតឡើយ ។
ជនសម្រាប់អ្នកប្រាជ្ញ
ដោយត្រូវធ្វើការហួសកម្លាំង និងរិះគន់ច្រើនពេក
ឡេបេដេហ្វត្រូវស្លាប់ក្នុងជន្មាយុ ៤៦ឆ្នាំ ។
នៅចំពោះមុខមរណភាពរបស់លោក ទី មីរីយ៉ាហ្សែហ្វ ក្ដៅក្រហាយយ៉ាងខ្លាំង
ហើយសរសេរថា «មិនមែនមានតែចុងកាំបិតនៃម៉ាស៊ីនកាត់កតែប៉ុណ្ណោះទេដែលអាចសម្លាប់មនុស្ស !
គឺរបបដ៏អាក្រក់របស់មហាវិទ្យាល័យមូស្គូក្រោមរបបស្ដេចត្យារដែលបានសម្លាប់អ្នកប្រាជ្ញដ៏មហិមារបស់មនុស្សជាតិតែម្ដង» ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅកម្រងជីវិតអ្នកប្រាជ្ញ
ចងក្រងដោយ ចាន់ សុខហេង